Drenaż wentylacyjny jest zabiegiem stosowanym w leczeniu wysiękowego zapalenia ucha środkowego. Obok adenotomii czyli usunięcia migdałka gardłowego, jest najczęstszym zabiegiem wykonywanym u dzieci.
Wysiękowe zapalenie ucha środkowego (OMS) charakteryzuje się gromadzeniem płynu w przestrzeniach ucha środkowego bez objawów ostrego zapalenia, a więc bez towarzyszącego bólu. Obecność wysięku jest często objawem krótkotrwałym, występującym podczas infekcji górnych dróg oddechowych, ustępującym samoistnie. Jednak zdarza się, że płyn wysiękowy utrzymuje się dłużej w uchu środkowym i nie ulega wchłonięciu. Wysiękowe zapalenie ucha środkowego trwające dłużej niż 3 miesiące od momentu wystąpienia lub diagnozy określa się jako przewlekłe. W tym przypadku samoistne ustępowanie zmian jest mniej częste.
Wysiękowe zapalenie ucha środkowego występuje głównie w wieku dziecięcym, najczęściej między 3 i 6 rokiem życia. W większości przypadków OMS jest następstwem ostrego zapalenia ucha środkowego, ponadto może być wynikiem nawracających infekcji górnych dróg oddechowych, przerostu migdałka gardłowego (trzeciego migdałka) i związanych z tym zaburzeń czynności trąbki słuchowej.
Czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu wysiękowego zapalenia ucha środkowego są:
- przebyte epizody ostrego zapalenia ucha środkowego
- sztuczne karmienie
- uczęszczanie do żłobka lub przedszkola
- płeć męska
- sezon jesienny i zimowy
- starsze rodzeństwo
- narażenie na dym tytoniowy
- choroby alergiczne
- refluks przełykowy
Głównym objawem OMS jest niedosłuch. Niedosłuch ma charakter przewodzeniowy, wynosi najczęściej od 25 do 35 dB.
Podstawą rozpoznania OMS jest badanie otoskopowe, najlepiej pod powiększeniem, czyli przy zastosowaniu mikroskopu lub endoskopu. Ponadto bardzo przydatnym narzędziem diagnostycznym jest badanie tympanometryczne, pozwalające określić ciśnienie panujące w jamie bębenkowej i ruchomość błony bębenkowej. Charakterystycznym dla OMS jest tympanogram typu B. W przypadku większych dzieci ważnym badaniem jest także badanie audiometryczne.
Długotrwałe zaleganie płynu wysiękowego w przestrzeniach ucha środkowego w przewlekłym OMS może prowadzić do rozwoju trwałych zmian w obrębie błony bębenkowej, takich jak: atrofia, myringoskleroza, kieszonki retrakcyjne, perlak. Tego typu zmiany mogą skutkować wystąpieniem w przyszłości niedosłuchu, wyciekami i rozwojem przewlekłych zmian zapalnych. Dlatego też, utrzymujące się powyżej 3 miesięcy objawy wysiękowego zapalenia ucha środkowego są wskazaniem do leczenia chirurgicznego – założenia drenażu wentylacyjnego.